1 sierpnia przypada 71. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. Zachęcamy wszystkich do uczczenia pamięci bohaterskich powstańców i ofiarnej ludności cywilnej Warszawy. Ich poświęcenie było miarą umiłowania wolności. W sobotę 1 sierpnia wywieśmy białoczerwone flagi. W godznie "W", o godzinie 17:00, zatrzymajmy się w chwili zadumy. Poniżej publikujemy refleksje o Powstaniu Warszawskim członka zarządu Fundacji Niepodległości - Mariusza Adamskiego, historyka.

Powstanie Warszawskie zostało przygotowane przez dowództwo Armii Krajowej w ramach akcji „Burza”, mającej na celu stopniowe wyzwalanie ziem polskich, samodzielnie lub we współpracy z Armią Czerwoną i przejmowanie nad nimi kontroli przez oficjalne przedstawicielstwo legalnego rządu polskiego działającego w Londynie. W ten sposób chciano uniemożliwić podporządkowanie II Rzeczypospolitej przez Sowiety.

Lipcowe sukcesy militarne Rosjan oraz rozprężenie panujące w oddziałach niemieckich, wycofujących się przez Warszawę, wskazywały, że lada dzień Sowieci dotrą do polskiej stolicy. Dlatego zaplanowano wybuch powstania na dzień 1 sierpnia 1944 r. o godz. 17.00 (godzina „W”). Dowództwo AK przewidywało, że wyzwalanie stolicy potrwa około półtora tygodnia. Do walki stanęło ponad 30 tys. żołnierzy, słabo uzbrojonych ale rwących się do akcji i zdolnych do największych poświęceń. Wsparła ich zdecydowana większość ludności cywilnej. Pierwsze dni powstania obfitowały w wybuchy radości, euforii i nadziei na szybkie wyzwolenie. Jednakże oczekiwania warszawiaków pokrzyżowała zmiana sytuacji militarnej na froncie wschodnim.
Stalin na wieść o wybuchu powstania rozkazał wstrzymać wszelkie działania w pobliżu polskiej stolicy. Nie zgodził się również na lądowanie alianckich samolotów, transportujących zaopatrzenie dla powstańców, na rosyjskich lotniskach w celu uzupełnienia paliwa. Poprzez bierność Armii Czerwonej chciał pozbyć się niemieckimi rękoma polskich patriotów walczących w stolicy. W miarę upływu czasu Niemcy przegrupowali się oraz ściągnęli dodatkowe jednostki do walki z powstańcami. Wśród nich były m. in. złożony z kryminalistów pułk O. Dirlewangera oraz rosyjska Brygada Szturmowa SS RONA, które dopuściły się masowych zbrodni na ludności cywilnej (np. udział w wymordowaniu ok. 50 tys. osób na Woli na początku sierpnia). Alianckie lotnicze zrzuty zaopatrzenia dla powstańców, prowadzone przy użyciu jednostek operujących z bazy w południowych Włoszech, były niewystarczające. Na początku września powstańcom zaczynało już brakować wszystkiego. Dowodzący Armią Krajową gen. „Bór” (Tadeusz Komorowski) zdecydował się podjąć z Niemcami rozmowy o kapitulacji. Przerwał je, kiedy Stalin zadeklarował udzielenie pomocy. Ze strony Stalina było to kolejne zwodnicze kłamstwo.

Dalsze defensywne walki powstańców z przeważającymi siłami niemieckimi trwały do 2 października 1944 r. Po podpisaniu kapitulacji wszyscy powstańcy oraz ludność cywilna musieli opuścić miasto, które na osobisty rozkaz Hitlera było sukcesywnie i metodycznie niszczone.

Od lat trwają dysputy historyków i publicystów nad zasadnością wzniecenia Powstania Warszawskiego. Jego przeciwnicy zwracają uwagę na ogromne ofiary (ok. 200 tys. zabitych, zniszczone 80% budowli, zagłada wielu skarbów kultury polskiej) oraz na brak osiągnięcia zakładanych celów. Łatwo jest jednak ferować wyrok potępiający dla przywódców powstania z perspektywy czasu, kiedy dysponuje się wiedzą, której oni nie mieli (np. o decyzjach Stalina). Wszyscy powstańcy (również dowódcy AK) ofiarowali swoje życie i znosili różne cierpienia i niedostatki, aby odzyskać dla kraju wolność. Dlatego winni im jesteśmy pamięć, wdzięczność, szacunek i modlitwę. Dziedzictwem ich bohaterstwa może być też nasza postawa – miłość Ojczyzny i wszystkie działania z niej wynikające.
Mariusz Adamski
członek Zarządu FN