Sprawozdanie z prac konserwatorskich i robót remontowo-budowlanych przeprowadzonych przez Fundację Niepodległości przy zabytkach na Ukrainie w 2017 roku.

2017 rok to kolejny, piąty z rzędu, rok intensywnych działań Fundacji Niepodległości na dawnych Kresach
Wschodnich. Jednym z aspektów szeroko rozumianej akcji przywracania pamięci o polskiej obecności na tym terenie było podjęcie przez nas prac konserwatorskich w stosunku do zabytków pozostających za wschodnią granicą. W tym roku przeprowadziliśmy działania w ramach pięciu projektów obejmujących obiekty zlokalizowane w Dubnie, Drohobyczu i Rudkach.

1. Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Rudkach – konserwacja ołtarza
bocznego ku czci Męki Pańskiej – II etap

Rudki to miejscowość związana z rodem Fredrów. Tu właśnie, po latach napoleońskiej wojaczki i tułaczki, powrócił Aleksander hr. Fredro, a po śmierci w 1876 r. został pochowany w tutejszym kościele parafialnym. Murowaną świątynię pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny zbudowano w 1728 roku. Reprezentuje styl barokowy.
W roku 2016 r. Fundacja zainicjowała swoją działalność w miasteczku związanym z wielkim pisarzem rozpoczęciem prac przy ołtarzu bocznym Męki Pańskiej. We wrześniu 2017 r. zakończony został II etap prac konserwatorskich. W efekcie udało sie przywrócić świetność barokowem ołtarzowi. Wykonanie powyższego zadania Fundacja zleciła dyplomowanemu konserwatorowi dzieł sztuki, Panu Tomaszowi Junikowi. Roboty wykonane zostały zgodnie z przyjętym programem określonym w dokumentacjach konserwatorskich, w ramach Programu MKiDN: Dziedzictwo kulturowe - Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą.
Działania dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

2. Kościół parafialny pod wezw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Rudkach – konserwacja ołtarza głównego – I etap

W tym samym obiekcie w roku 2017 rozpoczęta została konserwacja ołtarza głównego.
I etap prac ograniczył się do działań przygotowawczych: demontażu elementów wystroju, podklejeniu osłabionych
gruntów i warstw malarskich, usunięciu wtórnych elementów i starych warstw podkładów pod złocenia. Dorzeźbione zostały brakujące elementy snycerskie (na podstawie zachowanych). Uzupełniono drewnianymi flekami i kitami miejsca ubytków drewna oraz założono i opracowano warstwy gruntów klejowo-kredowych. I etap zakończył się przygotowaniem nowych podkładów pod złocenia.
Wykonawcą zadania był dyplomowany konserwator dzieł sztuki, Pan Tomasz Junik.
Roboty wykonane zostały zgodnie z przyjętym programem określonym w dokumentacjach konserwatorskich, w ramach Programu MKiDN: Dziedzictwo kulturowe - Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą.
Działania dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

3. Nagrobki zlokalizowane zlokalizowane na cmentarzu rzymskokatolickim w Drohobyczu

W roku 2017 kontynuowane były także prace remontowo-porządkowe przy nagrobkach cmentarza
rzymskokatolickiego w Drohobyczu. W tym roku zabezpieczono 92 kolejne obiekty. Łącznie, od 2013 roku,
przeprowadziliśmy prace w stosunku do 264 nagrobków. Jak w latach ubiegłych, roboty polegały głównie na
odkopywaniu zasypanych konstrukcji, scalaniu rozbitych elementów, czyszczeniu i pracach murarskich. W stosunku
do obiektów metalowych wykonane zostały prace konserwujące i zabezpieczające. Przy okazji uporządkowane
zostało najbliższe otoczenie grobów. Należy podkreślić, że części nagrobkom, zakwalifikowanym pierwotnie jako NN, dzięki wykonanym pracom przywrócona została tożsamość.
Powyższe roboty wykonane zostały zgodnie z przyjętym programem prac, w ramach Programu MKiDN:
Dziedzictwo kulturowe - Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą.
Działania dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

4. Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Św. Krzyża i Św. Bartłomieja w Drohobyczu – przygotowanie kompleksowej dokumentacji badawczej do opracowania programu prac konserwatorskich polichromii we wnętrzu kościoła na podstawie wykonanych badań konserwatorskich

Kościół parafialny w Drohobyczu powstał w 1392 r. z fundacji Władysława Jagiełły. Stanowi przykład architektury gotyckiej. W 1949 komuniści znacjonalizowali kościół i w kolejnych latach zniszczyli ten zabytek (zniszczeniu uległy m.in. witraże autorstwa Matejki, Wyspiańskiego i Mehoffera; liczne obrazy, barokowe ołtarze, organy, bogata biblioteka). Do dzisiaj zachowała się polichromia wnętrza świątyni złożona z miejscowo odsłoniętej warstwy fresków o charakterze późnogotyckim i renesansowym z XV – XVI w. oraz wykonanej w 1790 roku polichromii barokowej, pokrywającej wcześniejszą dekorację malarską, zachowanej w ok. 60%.
Celem podjętych działań było wykonanie badań konserwatorskich istniejących malowideł w zakresie umożliwijącym przygotowanie programu prac konserwatorskich do planowanej renowacji fresków, przede wszystkim określenia zasięgu wystepowania warstw późnogotyckich. Badania przeprowadziła p. Sandra Benedyk – Dyl, dyplomowany konserwator dzieł sztuki. Autorka dokonała wnikliwej wizji lokalnej kościoła pod kątem zachowania i budowy technologicznej ścian, ze szczególnym uwzględnieniem polichromii ściennej XV/XVI i XVIII-wiecznej, wykonała miejscowe badania konserwatorskie oraz sondy schodkowe, dokonała kwerendy archiwalnej dotyczącej dotychczasowych badań i zabiegów konserwatorskich ścian wnętrza kościoła, zleciła przeprowadzenie badań laboratoryjnych oraz analizę fluorescencji wzbudzonej UV obiektu, określiła wstępny program działa konserwatorskich oraz wykonała dokumentację opisową i fotograficzną. Proces badawczy był konsultowany przez p. dr hab. Joannę Czernichowską – prof. ASP i p. Lucynę Omieczyńską, dyplomowanego konserwatora i restauratora dzieł sztuki. Pozyskana wiedza umożliwi opracowanie docelowego programu dotyczacego konserwacji polichromii, której etapowa realizacja planowana jest w 2018 roku.
Powyższe działania wykonane zostały zgodnie z przyjętym programem prac, w ramach Programu MKiDN:
Dziedzictwo kulturowe - Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą .
Działania dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

5. Kościół parafialny pod wezw. św. Jana Nepomucena w Dubnie – remont elewacji wschodniej

Kolejnym obiektem, który był przedmiotem robót prowadzonych przez Fundację Niepodległości na terenie Ukrainy, jest kościół parafialny pod wezw. św. Jana Nepomucena. Obiekt pochodzi z 1838 roku, swoją funkcję pełnił do końca II wojny światowej, po czym władze sowieckie urządziły w nim halę sportową. Wierni odzyskali świątynię na początku lat 90-tych XX w. Od tego czasu kolejni proboszczowie sukcesywnie doprowadzali kościół do właściwego stanu. Wykonano izolację, remont dachu, wymieniono stolarkę, wyremontowano także dzwonnicę. W 2015 r. Fundacja Niepodlegości rozpoczęła remont elewacji kościoła wykonując pełny zakres prac przy fasadzie.
W 2017 r., według przyjętej technologii, wyremontowana została elewacja wschodnia. Zbito stare tynki, oczyszczono i zaimpregnowano odsłonięty mur. Na tak przygotowaną ścianę położona została metalową siatka wzmacniająca. Następnie nałożono tynki wapienno-piaskowe – z zachowaniem detalu architektonicznego. Elewacja została pomalowana zgodnie z historyczna kolorystyką. Wykonano nowe obróbki blacharskie.
Prace wykonała miejscowa firma budowlana Rostysława Szegery zgodnie z przyjętym harmonogramem, w ramach Programu MKiDN: Dziedzictwo kulturowe - Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą.
Działania dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

opracowanie i fotografie: Piotr Mazur, grudzień 2017 r.