Włoscy emigranci z Sycylii mawiali w dalekiej Ameryce tęskniąc za swoją wyspą: ziemia woła! Mieli rację, choć pewnie nie zrozumieliby polskiej tęsknoty „do kraju tego, gdzie kruszynę chleba podnoszą z ziemi przez uszanowanie dla darów Nieba”. Nie dlatego, że chleb w Polsce pachnie i smakuje jak nigdzie na świecie. Dlatego, że ziemia polska nie woła, ziemia polska milczy. Tam, na Kresach… „jakby nie było w Niebie żywej duszy: / Jakby nie mówił nikt Niewidzialnemu, / Że – trochę niżej – tak wiele katuszy! / I nikt – przed Bogiem – nie pomyślił: czemu?”
Od 2008 roku Ochotnicze Hufce Pracy i Fundacja Niepodległości organizują wakacyjne obozy, na których młodzież OHP i wolontariusze z całej Polski porządkują polskie cmentarze i miejsca pamięci narodowej. Od kilku lat wołyńska idea rozlała się na całe Kresy. 

W ramach tych działań zorganizowaliśmy akcje porządkowania polskich nekropolii na Białorusi i Litwie, Podolu i Lwowszczyźnie. Wspieraliśmy poszukiwania i ekshumacje Polaków organizowane przez Instytut Pamięci Narodowej, w czasach gdy było to normalnością, a nie „utrwalaniem dominacji jednej pamięci kosztem innej”.

Od dwóch lat w rocznicę bitwy pod Szackiem (październik 1939) organizujemy wspólnie z Konsulatem Generalnym RP w Łucku i ukraińskimi partnerami (Volynska Gazeta, Rada Miasta Mielniki) bieg polsko-ukraiński „Droga do Pokoju”. To nie przypadek, że wołyńskie cmentarze pomagają nam porządkować młodzi Ukraińcy. Razem próbujemy sobie przypomnieć przeszłość … Razem chcemy pamiętać, że Tam kiedyś była Polska, i że my jesteśmy z tego dumni. By nasz projekt był w pełni partnerski my pomagamy Ukraińcom porządkować prawosławne cmentarze w Polsce, na Podkarpaciu i Lubelszczyźnie. Tu też byliśmy kiedyś sąsiadami…
W tym roku obchodzimy 450. rocznicę unii polsko-litewskiej. O tej rocznicy też nie zapominamy. W ramach pamięci o Rzeczpospolitej wielu narodów odbędą się w tym roku wyprawy na Litwę, Białoruś i Ukrainę. Tam też będziemy szukać śladów Przeszłości, tam też będziemy porządkować polskie cmentarze.
16 maja wyrusza pierwsza, tegoroczna wyprawa na Wołyń. Przez sześć dni młodzież Ochotniczych Hufców Pracy i wolontariusze Fundacji Niepodległości zakwaterowani w Turzysku i w Sołowiczach będą porządkować polskie cmentarze i miejsca pamięci w rejonie kowelskim: Przewały, Łuków, Turzysk, Kupiczów, Zasmyki, Radowicze, Wierzbiczno, Bielin…
Zapytał mnie kiedyś, dawno temu – w czasach kiedy jeszcze musiałem tłumaczyć młodzieży Środowiskowego Hufca Pracy co to jest Wołyń, a dziennikarzom, że nie jedzie się do Wołynia lecz na Wołyń – jeden z Barbarzyńców, podopiecznych ŚHP, zastanawiając się nad wyjazdem na wakacyjny obóz: co ja z tego będę miał? Nie wiem – odpowiedziałem. Ale wiem, że jak cię ktoś za dziesięć albo dwadzieścia lat zapyta co robiłeś w sierpniu tego roku to będziesz pamiętał to do końca życia. Jeśli zostaniesz w domu zapamiętasz tylko, że był sierpień. I tyle. W języku sycylijskim nie ma czasu przyszłego… tego czasu, do którego odwołujemy się jeżdżąc na Kresy. Da Bóg, za lat kilkadziesiąt, ci którzy dziś ledwie unoszą gracki w rękach uniosą ciężar kontynuowania idei porządkowania polskich grobów, zachowania obecności dziedzictwa kulturowego Polaków na Kresach Rzeczypospolitej.

Jacek Bury, Członek Zarządu Fundacji Nie podległości, L-n 15 V 2019 r.