"JEST TYLKO MIEJSCE NA PAŃSTWO WIELKIE"
„Między Niemcami a Rosją nie ma miejsca na małe państewko, jest tylko miejsce na państwo wielkie” – ta myśl Romana Dmowskiego zdobiła oficjalne zaproszenie na uroczystości, które odbyły się w środę 23 czerwca 2021 w Lublinie.
Z inicjatywy Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Romana Dmowskiego w Lublinie, we współpracy z Instytutem Dziedzictwa Myśli Narodowej w Warszawie i Towarzystwem Gimnastycznym „Sokół” w Lublinie, upamiętniono nimi stulecie odbudowy państwa polskiego – ze szczególnym uwzglęnieniem 102. rocznicy Powstania Wielkopolskiego, 102. rocznicy Traktatu Wersalskiego, 100. rocznicy III Powstania Śląskiego, 100. rocznicy Traktatu Ryskiego, 82. rocznicy śmierci Romana Dmowskiego i 80. rocznicy śmierci Ignacego Paderewskiego. Patronatem Honorowym objął te wydarzenia Minister Edukacji i Nauki Przemysław Czarnek.
Po złożeniu kwiatów pod tablicą Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego, w kościele pw. Matki Bożej Królowej Polski, przy ul. Gospodarczej, nastąpiło uroczyste posadzenie „Dębu Powstań Śląskich”, w ogrodzie przy Collegium Iuridicum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, przy ul. Spokojnej 1.
O godz. 15.15 po uroczystym Apelu Pamięci, z zachowaniem ceremoniału wojskowego, z udziałem pocztów sztandarowych złożono kwiaty i zapalono znicze na płycie Pomnika Nieznanego Żołnierza, na Placu Litewskim.
O godz. 16.00, w Trybunale Koronnym na Rynku Starego Miasta, wzniesiono uroczysty toast za Niepodległą Ojczyznę, Ojców Niepodległości i Powstańców Śląskich. Następnie w reprezentacyjnych salach Trybunału rozpoczęła się tematyczna konferencja, poprzedzona odczytaniem listów od władz państwowych i wojewódzkich oraz koncertem pieśni Ignacego Jana Paderewskiego w wykonaniu: Marioli Zagojskiej (sopran) i Agnieszki Schulz-Brzyskiej (fortepian). Słowo o muzyce wygłosił Karol Rzepecki.
Na konferencji swoje prelekcje wygłosili: prof. Jan Żaryn (n/z), Dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego w Warszawie („Współdziałanie Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego w dziele odbudowy Państwa Polskiego”), prof. Mieczysław Ryba, KUL, WSKSiM w Toruniu, Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Lubelskiego („Traktat Ryski – porażka czy roztropność polskich negocjatorów”), red. Wojciech Kempa, historyk, prawnuk Powstańców Śląskich („III Powstanie Śląskie, przyczyny, przebieg, znaczenie, powrót Polski na Górny Śląsk”) oraz dr Elżbieta s. Monika Albiniak, IPN oddział w Warszawie i Andrzej Albiniak, historyk („Pomoc Lubelszczyzny i Uniwersytetu Lubelskiego ,obecnie KUL, dla Powstań Śląskich”).
W uroczystościach wzięła udział delegacja Fundacji Niepodległości z Prezesem Przemysławem Omieczyńskim.
Dzień zakończyła Msza św. w Archikatedrze Lubelskiej o godz.19:00, z udziałem pocztów sztandarowych, z intencją: „za Ojczyznę oraz za dusze Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego, Ignacego Paderewskiego, Wincentego Witosa, Wojciecha Korfantego, Ignacego Daszyńskiego i innych Ojców Niepodległej Polski, gen. Józefa Hallera, gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego, gen. Tadeusza Rozwadowskiego i innych Dowódców Niepodległej, żołnierzy Legionów Polskich, Legionu Puławskiego, Błękitnej Armii, Powstańców Wielkopolskich i Śląskich, obrońców Lwowa, Wilna, Kresów Wschodnich oraz wszystkich żołnierzy poległych za wolną Ojczyznę i ustalenie jej sprawiedliwych granic”.