27 września 1939 r. powstała Służba Zwycięstwu Polski zalążek Polskiego Państwa Podziemnego. Fenomen PPP (Polskiego Państwa Podziemnego) polegał na tym, że poza oczywistymi jak na warunki wojny partyzanckimi siłami zbrojnymi (gł. to AK i NSZ) Polacy utworzyli praktycznie cały kompleks tajnych organów państwa (nauczania, sądownictwa, administracji). Polskie Państwo Podziemne funkcjonujące nieprzerwanie przez cały okres II wojny światowej na okupowanych ziemiach II RP – głównie Generalnego Gubernatorstwa (ale nie tylko) tworzyły m.in.: Delegatura Rządu RP na Kraj, sądy (w tym Wojskowe Sądy Specjalne podległe AK oraz Specjalne Sądy Cywilne podległe Delegaturze), Rada Jedności Narodowej pełniąca funkcję Krajowej Reprezentacji Politycznej (skupiające przedstawicieli partii politycznych m.in. PSL, SN, SL, SP – koalicji tworzącej rząd RP na uchodźctwie), tajne nauczanie (Tajna Organizacja Nauczycielska, szkoły podchorążych), armia podziemna.
Oczywiście działało ono w pełni w porozumieniu z legalnymi władzami RP na emigracji (w Londynie) – jako ich przedstawicielstwo w okupowanym kraju na czas wojny. Jako jedyny naród podczas hekatomby II wojny światowej Polacy potrafili utworzyć i utrzymać ciągłość zręby najważniejszych instytucji państwa dając obywatelom nadzieję na jego odrodzenie. Należy podkreślić iż miało to miejsce w warunkach okrutnej okupacji, której reżim był najsurowszy ze wszystkich krajów w Europie (opanowanych przez okupantów Polski).

 Niestety kres – w kraju –planom przetrwania do czasu uzyskania niepodległości położyła druga okupacja – sowiecka.
Za symboliczną datę ustania jego działalności przyjmuje się Odezwę Rady Jedności Narodowej do Narodu Polskiego i Narodów Sprzymierzonych z 1 VIII 1945 r. zwaną „Testamentem PPP” (tekst dostępny na http://www.ppp.ipn.gov.pl/ftp/pamiec_ebooki/TestamentPPP_25_06_2015.pdf)

Wracając jeszcze do dnia rocznicy SZP powstała na dzień przed wkroczeniem do Warszawy niemieckich okupantów. Gen. M. Karasiewicz – Tokarzewski otrzymał wówczas od dowódcy obrony stolicy gen. J. Rommla przekazane mu przez marszałka E. Rydza – Śmigłego pełnomocnictwa do utworzenia organizacji konspiracyjnej o charakterze wojskowym.
Pamiętajmy, że trwały wówczas jeszcze walki m.in. obrona Modlina (do 29 września – skapitulował na wieść o poddaniu się stolicy) i Helu (do 2 października) przed Niemcami, odbyły się bitwy KOP z sowietami pod Szackiem i Wytycznem (28 września – 1 października) oraz pod Kockiem (2-5 października) z wojskami obu najeźdźców.
W listopadzie tego roku Służbę Zwycięstwu Polski przemianowano w ZWZ – Związek Walki Zbrojnej, zaś 14.02. 1942 r. gen. Wł. Sikorski jako Naczelny Wódz w ramach scalenia podziemnych organizacji zbrojnych uznających prawowity Rząd RP (na uchodźctwie - w Londynie) utworzył AK – Armię Krajową. W ten sposób powstała największa organizacja wojskowa o charakterze konspiracyjnym, stanowiąca zbrojne ramię unikatowego w skali historii europejskiej Polskiego Państwa Podziemnego. Kolejnymi komendantami głównymi byli: gen. K. Sosnkowski (ZWZ), gen. Stefan Rowecki „Grot”, Tadeusz Komorowski „Bór”, Leopold Okulicki „Niedźwiadek”.
W dniu tym również ZHP powołało swą konspiracyjną organizacje znaną z czasem pod nazwą Szarych Szeregów, które zasłynęły z wielu akcji małego sabotażu i wspierania Kedywu AK. Harcerskie bataliony szturmowe m.in. „Zośka” i „Parasol” zasłynęły podczas walk podczas Powstania Warszawskiego.
Dzień Polskiego Państwa Podziemnego - oficjalnie święto ustanowione zostało uchwałą Sejmu w 1998 roku.

Jan Fedirko, IX 2022