W poniedziałek 6 maja 2024 TVP3 Lublin wyemituje o godzinie 19:20 trzeci odcinek filmu dokumentalnego, przedstawiającego fascynującą historię twórców przedwojennej spółki paliwowej "Gazolina". Zaprezentuje on wyjątkową ideę współtwórców spółki – wprowadzenie w firmie akcjonariatu pracowniczego.

Film zrealizowany został przez Fundację Niepodległości w efekcie trwającego ponad dwa lata projektu: „Badania i upowszechnienie nowatorskich dokonań gospodarczych i społecznych Spółki Gazolina w II RP” – dofinansowanego ze środków publicznych w ramach programu Nauka dla Społeczeństwa (nr identyfikacyjny: NdS/550914/2022/2022).

Projekt ma za zadanie upowszechnienie wiedzy zdobytej w toku naukowych badań nad dokonaniami twórców Spółki Gazolina SA – powołanej do życia w 1912 roku przez Mariana Wieleżyńskiego i Władysława Szaynoka, którzy jako pierwsi w Europie w roku 1912 przesłali gaz ziemny rurociągiem w Zagłębiu Drohobyckim oraz skroplili go przemysłowo dla sprzedaży produktów gazopochodnych.

Świadomi potencjału finansowego przedsięwzięcia, pragnęli ochronić spółkę przed przejęciem przez obcy kapitał, aby pozostała ona w polskich rękach – zdecydowali więc oprzeć się na nowatorskim w tamtych czasach akcjonariacie pracowniczym.

W efekcie stworzyli potężne przedsiębiorstwo paliwowe, które miało znaczący udział w budowaniu potencjału ekonomicznego odrodzonej Rzeczypospolitej (gazyfikacja Lwowa i Gdyni; sieć stacji paliw w całej Polsce; eksport płynnego gazu w butlach).

Twórcy spółki Gazolina, inżynierowie Marian Wieleżyński i Władysław Szaynok, już na przełomie XIX i XX wieku, podczas studiów w C.K. Szkole Politechnicznej we Lwowie, nie kryli swojego patriotyzmu i socjalistycznych sympatii. Marian Wieleżyński działał w konspiracji niepodległościowej, ściśle współpracując z Józefem Piłsudskim. Wrażliwość społeczną zawarł w swoim motto życiowym: – Wspólna praca, wspólny plon. Ideę tę wprowadził w życie w spółce Gazolina, w której od 1916 roku pracownicy stali mogli zostać współudziałowcami. Dzięki temu robotnicy czuli się współgospodarzami firmy. Przyczyniło się to nie tylko do ochrony jej zakładów podczas wojny polsko-ukraińskiej w 1919 roku, ale także obroniło prężną polską spółkę paliwową przed przejęciem przez obcy kapitał w II Rzeczypospolitej.

Film dokumentalny pt. „Gaz ziemny w Polsce – początek historii – Spółka Gazolina”, w reż. Janusza Sidora.

Cykl składa się z czterech odcinków, o długości do 21 min – z udziałem ekspertów oraz potomków założycieli spółki Gazolina, ilustrowanych dokumentami, archiwalnymi materiałami fotograficznymi i filmowym.

Odcinki poświęcone są odpowiednio następującym tematom:

1/ Inż. Marian Wieleżyński – współtwórca spółki Gazolina, pomysłodawca idei oraz rozwiązań biznesowych i rynkowych; twórca idei współudziału Pracowników we własności przedsiębiorstwa (emisja 22.04.2024)

2/ Inż. Władysław Szaynok – współtwórca spółki Gazolina, autor rozwiązań technicznych i inicjatyw prawnych (przesył gazu na terenie Rzeczypospolitej pod kontrolą państwa). Emisja 29.04.2024

3/ Akcjonariat pracowniczy – idea współudziału Pracowników we własności przedsiębiorstwa; skuteczna ochrona przed przejęciem dynamicznie rozwijającego się polskiego przedsiębiorstwa przez konkurencję z obcym kapitałem (emisja 06.05.2024)

4/ Instytut „Metan” – innowacyjny "think-tank" powołany do życia przez twórców Spółki "Gazolina" razem z ich przyjacielem z Politechniki Lwowskiej, światowej sławy elektrochemikiem, profesorem Ignacym Mościckim.
Innowacyjna instytucja naukowa z lat II RP ma do dzisiaj swoją kontynuację w postaci wiodącego Instytutu Chemii Przemysłowej w Warszawie, wchodzącego w skład sieci naukowej "Łukasiewicz". (emisja 13.05.2024)

Więcej – na stronie internetowej prezentującej efekty projektu:  https://gazolina.edu.pl/