Na przełomie kwietnia i maja br. grupa członków Zarządu, pracowników biura Fundacji Niepodległości oraz wolontariuszy pracowała na polskim cmentarzu w Ostrówkach. Przez sześć dni, dziewiętnaście osób plewiło chwasty, grabiło liście, malowało krzyże, wynosiło śmieci, zapalało znicze.

Kiedy pierwszy raz ruszaliśmy na Wołyń w 2008 roku nawet przez chwilę nie pomyślałem, że nie wrócimy już stamtąd nigdy. Że Wołyń zatrudni nas na Zawsze w służbie Przeszłości. Od tamtej wyprawy minęło blisko sześć lat, a my rokrocznie wyprawiamy się latem na wołyński szlak. Ostrówki, Zasmyki, Rymacze, Binduga, Turzysk, Kowel, Kupiczów, Przebraże, Koszyszcze, Kostiuchnówka, Wołczeck, Jankowce, Luboml, Kisielin…Kilkanaście cmentarzy, kilkanaście dni, kilkadziesiąt osób, blisko 2 500 kilometrów śladami polskości tych ziem. Wymowne?

20 listopada członkowie Fundacji Niepodległości wraz z grupą pracowników TVP Lublin wyruszyli na wołyńskie cmentarze wioząc pierwszą partię zniczy. W czasie całodniowej wyprawy odwiedzono cmentarze w Ostrówkach, Kowlu, Mielnicy, Hurbach i Sokulu. Wszędzie tam zapalono znicze i odmówiono modlitwę za zmarłych. Oddzielnym miejscem naszej wyprawy był Gaj, gdzie we wrześniu tego roku we współpracy z ukraińskimi archeologami z firmy Wołyńskie Starożytności i Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przeprowadziliśmy ekshumację pomordowanych mieszkańców polskich wsi: Starego i Nowego Gaju. W czasie dwutygodniowych prac archeologicznych, którymi kierował dr Leon Popek z Lubelskiego Oddziału IPN wyekshumowano szczątki 79 Polaków, ofiar Ukraińskiej Powstańczej Armii, które ostatecznie spoczęły na pobliskim cmentarzu prawosławnym we wspomnianym Sokulu.

1 listopada na lubelskich cmentarzach odbyła się zbiórka zniczy na wołyńskie cmentarze. Tego dnia wolontariusze, młodzież Środowiskowego Hufca Pracy, członkowie towarzystw kresowych, społecznicy oraz potomkowie Wołynian kwestowali od rana do późnego wieczora na terenie trzech lubelskich cmentarzy: przy Drodze Męczenników Majdanka oraz przy ul. Lipowej i Unickiej. Kwestom towarzyszyły plansze ze zdjęciami wołyńskich cmentarzy, będące częścią obozowej dokumentacji zbieranej podczas letniej, kilkunastodniowej wyprawy na Ukrainę tropem polskości Wołynia. Jej najbardziej namacalnym śladem pozostają cmentarze z całym sztafażem swojej historii: od zetlałych nagrobnych inskrypcji przez anonimowe krzyże i rozsypujące się nagrobki. Wołyńskie nekropolie to wciąż zapomniany świat naszej, niedawnej przecież przeszłości, dziś zostawiony na pastwę Czasu. Nekropolia w języku greckim oznacza ,,miasto umarłych"...