17 września 1939 r. - w momencie kiedy Wojsko Polskie toczyło heroiczne walki w wojnie obronnej przeciwko przeważającym siłom niemieckim - zadany został nam cios w plecy.

Pakt o nieagresji z Rosją bolszewicką okazał się niczym wobec perspektyw jakie dawał agresorom (okupantom) – pakt Ribbentrop–Mołotow (formalnie przez nich podpisany, lecz należałoby mówić i pisać pakt Hitler-Stalin). Rzadko pamięta się iż sowieci uderzyli natychmiast, gdy tylko mogli, tj. dzień po wejściu w życie układu rozejmowego z Japonią, z której Armią Kwantuńską prowadzili od czterech miesięcy walki w chińskiej Mandżurii oraz Mongolii.

Spełniły się najczarniejsze przewidywania śp. Marszałka Piłsudskiego, że na dwóch stołkach nie da się długo usiedzieć. W niwecz poszły plany obronne – wycofania się na linię Wisła–Narew–San, które dzięki heroicznej postawie polskich żołnierzy m.in. w bitwach pod Wizną, Mławą, czy kontruderzeniu nad Bzurą rokowały pewne nadzieje na dalszy opór.

Gigantyczna przewaga wojsk sowieckich wobec żołnierzy KOP i osłonowych jednostek pozostawionych na wschodzie uniemożliwiła praktycznie dalszą skuteczną walkę i zmusiła władze RP oraz żołnierzy, którzy mogli dotrzeć do słynnego przedmościa rumuńskiego m.in. w Zaleszczykach do opuszczenia kraju.

Losu internowanych – którzy niebawem z przyjaznych nam Węgier i Rumunii przedostawali się do PSZ we Francji – mogli pozazdrościć tylko ci, którzy dostali się do czerwonej, a i brunatnej niewoli. Nadchodził czas deportacji, wywózek i zsyłek do łagrów oraz masowych mordów wszelkich mundurowych (nawet leśników) przedstawicieli państwa polskiego.

Nim do tego doszło KOP i WP stoczyły heroiczne walki z krasnoarmiejcami na granicy (np. 17-20 IX 1939 r w Rejonie Umocnionym Sarny), w obronie Wilna, a zwłaszcza Grodna (również harcerze) i Lwowa (atakowanego z dwu stron). Żołnierze Polscy wycofujący się w kierunku centrum kraju – Warszawy – atakowani byli często zza węgła przez zrewoltowaną ludność rusińską (z przewagą elementu pochodzenia żydowskiego). Zwłaszcza marynarze Flotylli Pińskiej (po zatopieniu okrętów) musieli bagnetami torować sobie drogę na zachód i niejednokrotnie niszczyć czerwone bramy powitalne wystawiane w oczekiwaniu na przybycie bolszewików.

Podkreślić jednak należy, że wielu młodych Ukraińców walczyło wówczas w szeregach WP z Niemcami praktycznie w szeregach każdej polskiej armii. Ostatnie walki z sowietami prowadzone były w bitwach pod Szackiem (28-29 IX 1939 r.) i Wytycznem (30 IX – 1 X 1939 r.), oraz Kockiem (2-5 X 1939 r. - z obu agresorami).

Symbolicznym dopełnieniem podziału Polski stała się wspólna niemiecko-sowiecka defilada wojskowa w Brześciu. Po raz kolejny nasza Ojczyzna osamotniona i zdradzona przez sojuszników została rozdarta pomiędzy agresywnych sąsiadów, którzy po niewielkich korektach granicy rozdzielającej ich armie przystąpili do unicestwiania narodu polskiego.

Jan Fedirko, Fundacja Niepodległości