Niemalże identycznie rozpoczynające się hymny narodowe Polski i Ukrainy odegrane przez orkiestrę wojskową kompanii reprezentacyjnej Sił Zbrojnych Ukrainy rozpoczęły 9 grudnia br. uroczystości na nowym cmentarzu komunalnym we Włodzimierzu Wołyńskim. Trzeci rok z rzędu miało miejsce pochowanie ofiar mordów NKWD i niemieckich wyekshumowanych na tutejszym Grodzisku byłego zamku Kazimierza Wielkiego. Podczas II wojny światowej (i po niej do lat 50-tych) mieściło się tam na przemian więzienie sowieckie i hitlerowskie.

W 2013 r. archeolodzy ukraińscy (z „Wołyńskich Starożytności") oraz polscy (z Torunia pod kierownictwem dr Dominiki Siemińskiej) wyeksplorowali trzy mogiły (nr. 5, 4 i częściowo 3 – na skutek blokady prac przez środowiska żydowskie), w których łącznie znajdowało się 385 osób (w większości mężczyźni, ale i kobiety, a również dzieci). Wiele ofiar w czaszkach miało ślady ran postrzałowych świadczące o strzale w tył głowy. W dwu mogiłach ofiary były bardzo mocno przemieszane, co wskazuje o zamordowaniu poza mogiłą i wrzuceniu do dołów. Wśród artefaktów odnaleziono: medaliki katolickie, guziki wojskowe, monety do 1940 roku, elementy skórzane ubioru (paski) , duże ilości obuwia wojskowego i policyjnego (z II RP), elementy umundurowania i oporządzenia wojskowego oraz policyjnego (m.in. orzeł od czapki policyjnej), poza tym przedmioty osobiste grzebienie, szczoteczki, a przy jednym ze szkieletów zestaw narzędzi do prac związanych z elektrycznością oraz trzy znaczki ewidencyjne policji (m.in. z komendy kieleckiej PP), fragmenty munduru policyjnego z guzikami, odznakę "celowniczego", a także cywilne, przedmioty osobiste. Świadczy to o tym, że ofiarami mogą być polscy żołnierze, policjanci i być może członkowie ich rodzin.

Wszystkich zgromadzonych na uroczystości Polaków i Ukraińców połączyła modlitwa za pomordowanych odprawiona nad zbiorowymi trumnami w obrządku łacińskim i wschodnich przez duchownych z Wołynia oraz kapelanów wojskowych Straży Granicznej. Licznie zgromadzeni trwali w zadumie pomimo przejmującego chłodu, śniegu i marznącego deszczu. Całość wydarzenia uświetniły poczty sztandarowe m.in. NOSG i Policji oraz trzykrotna salwa honorowa oddana przez żołnierzy ukraińskiej armii.

Fundacja Niepodległości do udziału w tym wydarzeniu zaprosiła dziennikarzy (m.in. Kuriera Lubelskiego i Telewizji Trwam), przedstawicieli środowisk niepodległościowych oraz NSZZ „Solidarność" Regionu Środkowo-Wschodniego. Wśród przedstawicieli władz państwowych z Polski byli m.in. minister obrony narodowej T. Siemoniak, Szeocuł, Sekretarz ROPWiM prof. A. Kunert, zaś ze strony ukraińskiej Sekretarz Komisji Ofiar i Represji rządu Ukrainy J. Żyłkin oraz Wojewoda Wołyński B. Klimczuk. Należy podkreślić liczną obecność wysokich oficerów Straży Granicznej na czele z gen. J. Frączykiem, dowódcą Nadbużańskiego Oddziału SG im. 27 Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej. Wynika to z rosnącej aktywności w należyte upamiętnienie Polaków ofiar wojny na Wołyniu przez NOSG oraz osobiste zaangażowanie P. Generała.

Należyte upamiętnienie obywateli II RP pomordowanych przez obu zaborców naszego kraju powoli staje się faktem. Miejmy nadzieje, że państwo polskie do końca wywiąże się z tkwiącego na nim moralnego obowiązku. Władze ukraińskie zadeklarowały po raz kolejny chęć współpracy przy dalszych ekshumacjach - aż do końca, aby ani jeden pomordowany nie pozostał w zbiorowych dołach śmierci na włodzimierskim grodzisku. Oby ROPWiM skorzystała w pełni z tego zaproszenia i w 2014 r współfinansowała prace ekshumacyjne przez pełen sezon ekspedycji archeologicznych (od wiosny, a nie jak do tej pory od końca lata). Przy okazji można by pomyśleć o odnowieniu mogiły znajdującej się również na tamtejszym cmentarzu 96 polskich żołnierzy wyekshumowanych z grodziska już w 1997 roku.Na nadal ziemnym grobie stoi kilkunastoletni niszczejący drewniany krzyż z gnijącą tabliczką. Chyba tym, którzy oddali życie za ojczyznę należą się odrobinę większe – trwalsze wyrazy pamięci i szacunku.

Wszystkich zaś rodaków udających się coraz częściej na Ukrainę zachęcam do zajrzenia we wspomniane miejsca ze zniczem, może wiązanką kwiatów. Choć od tragicznych wydarzeń, z których tak trumatycznymi efektami mamy do czynienia m.in. w centrum Włodzimierza Wołyńskiego minęło już ponad 70 lat , to jednak jest to tylko 15 km od granicy na Bugu.

Relacja wideo

Galeria

Jan Fedirko

11.12.2013 r.