„Po Buczy i Irpieniu rozumiem co wy Polacy czujecie po Wołyniu”. Tak zwrócił się parę dni temu jeden z ukraińskich żołnierzy do dr. Leona Popka i ekipy, która przy okazji odnawiania polskich cmentarze na Wołyniu dostarcza każdorazowo pomoc humanitarną. Mamy nadzieję, że jest to dobry prognostyk do oparcia polsko-ukraińskiego pojednania i współpracy na jedynym realnym fundamencie prawdy. Tym bardziej, że Ukraińcy zamieszkujący obecnie Wołyń samorzutnie w br. w związku z oczywistymi utrudnieniami wynikającymi z wojny obronnej przeciw moskalskiej agresji, a w ramach wdzięczności za polską pomoc uporządkowali kilkanaście naszych starych cmentarzy na tym terenie.
Komitet Budowy Pomnika Ofiar Wołynia wraz z IPN Oddz. Lublin i Lubelskim Urzędem Wojewódzkim jak co roku zorganizował 11 lipca w Lublinie uroczyste obchody pamięci ofiar Rzezi Wołyńskiej – masowego mordu polskiej ludności cywilnej na tzw. kresach południowo – wschodnich.
Program uroczystości objął Mszę Świętą w intencji ofiar ludobójstwa (tradycyjnie w kościele Garnizonowym pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Lublinie) oraz po wspólnym przejściu na Skwer Ofiar Wołynia złożenie kwiatów pod pomnikiem Ofiar Wołynia. Pod monumentem – powstałym przy udziale Fundacji Niepodległości - zgromadzili się potomkowie rodzin ofiar tej tragedii oraz przedstawiciele organizacji patriotycznych i niepodległościowych. Obecni byli m.in. Wojewoda Lubelski L. Sprawka, Wicemarszałek Woj. Lubelskiego Zb. Wojciechowski, Prezydenta Lublina reprezentowali Anna Augustyniak oraz Zdzisław Niedbała – prowadzący profesjonalnie narrację podczas wydarzenia, środowisko 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK chor. R. Korpysz z NOSG oraz J. Bury, , Związek Sybiraków (Oddz. Lublin) Przewd. J. Pawłowski, Dyr. Woj. Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego T. Sławecki, dyr. Lubelskiego Oddz. IPN dr R. Derewenda. Komendant Woj. OHP P. Gawryszczak, któremu towarzyszyła wnuczka śp. Anatola Sulika - Kustosza Pamięci Narodowej na Polesiu Wołyńskim. Przedstawiciel Fundacji Niepodległości zapalił tradycyjnie biały i czerwony znicz. Wartę pod pomnikiem zaciągnęli żołnierze 19 Lubelskiej Brygady Zmechanizowanej im. gen. Kleeberga (wchodzącej w skład 18 Dywizji Zmechanizowanej).
Fotorelacja z wydarzenia na tej stronie w zakładce Multimedia/Galeria: https://www.fundacja-niepodleglosci.pl/multimedia/2555-rzez-wolynska-pamieci-ofiar-lublin-2022

 Akcja nacjonalistów ukraińskich polegająca na czystce etnicznej – bestialskich mordach całej ludności nieukraińskiej na Wołyniu i w Galicji Wschodniej, a więc przede wszystkim Polaków – trwała od wiosny 1943 po lato 1944 r. Kumulacja ludobójstwa przypadła na 11 lipca 1943 kiedy to banderowcy z UPA zaatakowali ok. 100 polskich wsi i miejscowości. Stąd tą datę przyjmuje się symbolicznie za dzień pamięci o tej zbrodniczej eksterminacji.
Okrucieństwo mordów na ludności cywilnej, również mieszanych rodzinach ukraińsko-polskich, kiedy to nie oszczędzano dosłownie nikogo, niezależnie od płci, wieku i stanu zdrowia, pociągnęło za sobą akcje odwetowe m.in. AK. Historycy szacują, że morze krwi bratniej ponownie pochłonęło ok. 100 tys. ofiar wśród ludności polskiej i ok. 15-20 tys. po stronie ukraińskiej.
W tym roku podczas lubelskich obchodów szczególnie pobrzmiewała nuta niemieckiej współodpowiedzialności za zbrodnie. Niemiecka administracja okupacyjna i wojskowa była wówczas formalnym gospodarzem tych ziem.

Warto przypomnieć, że w naszym mieście u zbiegu ulic Mełgiewskiej, Turystycznej i Grafa znajduje się rondo im. por. Henryka Cybulskiego. Ten bohaterski komendanta polskiej samoobrony Przebraża w latach 1943-1944, oficera Armii Krajowej, wcześniej zbieg z łagru spoczywa na cmentarz przy ul. Białej w Lublinie.

Tekst i foto Jan Fedirko, Fundacja Niepodległości, Lublin 11 VII 2022 r.