CZEŚĆ PAMIĘCI "ZAPORCZYKÓW"
7 marca 1949 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie został stracony, wraz z 6 podkomendnymi oficerami, legendarny dowódca partyzancki działający na Lubelszczyźnie – cichociemny mjr Hieronim Dekutowski ps. „Zapora”. Wraz z „Zaporą” stracono 6 jego podkomendnych oficerów: kpt. Stanisława Łukasika ps. „Ryś”, por. Jerzego Miatkowskiego ps. „Zawada”, por. Ryszarda Grońskiego ps. „Żbik”, por. Edmunda Tudruja ps. „Mundek”, por. Tadeusza Pelaka ps. „Junak”, por. Arkadiusza Wasilewskiego ps. „Biały”.
Ich szczątki zostały odnalezione i zidentyfikowane w latach 2012-2014, na Łączce powązkowskiej w Warszawie, przez zespół IPN prof. Krzysztofa Szwagrzyka. Zgodnie z wolą rodzin zostali pochowani we wspólnej mogile „Żołnierzy Wyklętych”, w pobliżu miejsca odnalezienia ich szczątków. Pogrzeb państwowy w Warszawie odbył się 27 września 2015 r.
Obchody upamiętniające śmierć legendarnego majora „Zapory” i jego podkomendnych, odbyły się w Lublinie we wtorek 7 marca 2023. Poprzedziły je uroczostości w Bełżycach 5 marca 2023 r. Lubelskie uroczystości rozpoczęła o godz. 12:00 Msza św. w kościele cywilno-wojskowym przy al. Racławickich. Po niej uczestnicy przemaszerowali do symbolicznej mogiły „Zapory” i jego Podkomendnych, na cmentarzu komunalno-wojskowym przy ul. Białej, gdzie o 13:15 – złożono kwiaty i zapalono znicze. Następnie uczestnicy przeszli do pomnika mjr. Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora” i jego Podkomendnych przy ul. Lipowej 25. Stoi on przed XXIX Liceum Ogólnokształcącym im. mjr. „Zapory”. Również tu złożono kwiaty i zapalono znicze. Zauważalny był liczny udział młodzieży szkolnej w rocznicowych uroczystościach. Posterunki honorowe w poszczególnych miejscach upamiętnień wystawiła 2 Lubelska Brygada Obrony Terytorialnej im. cc mjra Hieronima Dekutowskiego ps. Zapora. Fundację Niepodległości reprezentował członek zarządu Maciej Szymczak. /foto: 2 Lubelska Brygada OT
Hieronim Dekutowski urodził się w 1918 r. w Tarnobrzegu. Maturę zdał w 1939, jednak wybuch wojny uniemożliwił mu planowane rozpoczęcie studiów we Lwowie. Jesienią 1939 r. przedostał się, z zajmowanej przez wojska niemieckie i sowieckie Polski, przez Węgry, Jugosławię i Włochy, do Armii Polskiej we Francji. Po klęsce wojsk francuskich w czerwcu 1940 r., przez Szwajcarię do Polskich Sił Zbrojnych w WielkiejBrytanii. Tam ukończył z wyróżnieniem Szkołę Podchorążych Piechoty. Ochotniczo przeszkolony do walki dywersyjnej i partyzanckiej został zrzucony na spadochronie do okupowanego Kraju, we wrześniu 1943 r.
Walczył w szeregach Armii Krajowej z okupantem niemieckim – w obronie wysiedlanej Zamojszczyzny i w rejonie Lublina. Po przejściu frontu wschodniego kontynuował służbę w Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość”– walczył z komunistycznym zniewoleniem na rozległych obszarach Lubelszczyzny, częściowo na Podkarpaciu i Ziemi Świętokrzyskiej.
Mjr „Zapora” został ujęty wraz z grupą podkomendnych przez Urząd Bezpieczeństwa w 1947 r., w wyniku zdrady, w Nysie na Śląsku – podczas próby przedostania się na Zachód, wobec beznadziejności dalszej walki zbrojnej w Kraju i braku wiary w szczerość amnestii władz komunistycznych.
W czasie pobytu w więzieniu MBP, na Mokotowie w Warszawie, poddani brutalnemu śledztwu prowadzonemu przez Urząd Bezpieczeństwa, skazani zostali na karę śmierci przez warszawski Wojskowy Sąd Rejonowy. Mordu sądowego komuniści dokonali 7 marca 1949 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie.