24 kwietnia w świetlicy Środowiskowego Hufca Pracy odbyła się kolejna wystawa wołyńska. Tym razem motywem przewodnim scenografii była historia starej, polskiej wsi Zasmyki. To miejsce legendarne i magiczne na mapie polskiego Wołynia. To tu tworzyła się część 27 Dywizji Wołyńskiej, to tu działało jedno z dziesiątek gniazd polskiej samoobrony, to w takich miejscach tworzyła się ta charakterystyczna polska kultura przedwojennych Kresów.

Hufcowa wystawa jest jak co roku podsumowaniem prac porządkowych przeprowadzonych na wołyńskich cmentarzach w czasie wakacyjnego obozu wędrownego. W poprzednim roku porządkowaliśmy cmentarze w Turzysku, Kupiczowie, Ostrówkach, Lubomlu, Jankowcach, Rożyszczach, Kisielinie, Przebrażu, Koszyszczach, Kowlu i właśnie w Zasmykach. Scenografią wystawy była replika zasmyckiego cmentarza, z całym jego urokiem starych nagrobków, żołnierskich kwater i tajemniczości minionej epoki. Na tej części wystawy zaprezentowaliśmy przedwojenne znaleziska, które w poprzednim roku znajdowaliśmy na strychu dawnej, polskiej szkoły w Zasmykach. Były to przede wszystkim stare gazety i fragmenty książek szkolnych. Oprócz tych skarbów widzowie mogli obejrzeć na wystawie listy por. Władysława Czermińskiego „Jastrzębia”, dowódcy jednego z batalionów 27 dywizji pisane po wojnie z dalekiej emigracji z USA do jednego ze swoich żołnierzy – Leona Karłowicza, przedwojennego mieszkańca Zasmyk. A poza tym organizatorzy przygotowali bogatą ekspozycję fotograficzną dokumentująca zarówno obozowe życie uczestników ostatniej, wołyńskiej wyprawy jak i stan polskich nekropolii w tej części Ukrainy.

Jak zwykle niepunktualnie, ale tuż po godzinie 16 30 rozpoczęliśmy nasze wołyńskie spotkanie. Wśród zaproszonych gości nie zabrakło przyjaciół hufca, przedstawicieli lokalnych i miejskich władz. Lubelską Wojewódzką Komendę reprezentował z-ca komendanta Tomasz Piecak, Radę Miasta - Marcin Pogorzałek, bronowicką parafię - ks. proboszcz Marian Duma, Środowisko Żołnierzy 27 Wołyńskiej Dywizji - Andrzej Karłowicz i Irena Zamościńska, Radę Dzielnicy Bronowice - Marian Ignaciuk, Instytut Pamięci Narodowej - Leon Popek, Wydział Kultury Urzędu Miasta Lublin - Michał Rzędzian. Na uroczystości nie zabrakło przedstawicieli Fundacji Niepodległości na czele z wiceprezesami: Piotrem Gawryszczakiem i Przemysławem Jaśkiewiczem. Po powitaniach hufcowej młodzieży, rodziców i dostojnych gości minutą ciszy uczczono pamięć niedawno zmarłych: naszego przyjaciela i przewodnika po wołyńskich bezdrożach Anatola Sulika, Antoniny Fijałkowej, żony Michała Fijałki „Sokoła”, dowódcy jednego z wołyńskich batalionów oraz podopiecznego hufca 14-letniego Pawła Jurka.

W krótkim wspomnieniu na tle zdjęć zaprezentowanych na rzutniku postać Anatola -Ducha Polesia przypomniał zebranym jego wieloletni przyjaciel Leon Popek. Po wystąpieniu Leona zebrani obejrzeli na świetlicowym ekranie film Wojciecha Walkiewicza o wołyńskim obozie A.D. 2013. Wojtek towarzyszył nam kilka dni podczas naszej wyprawy i w kilkunastominutowej, filmowej relacji zawarł obozowe reminiscencje. Wystawę uroczyście otworzył ks. Marian Duma. W krótkiej modlitwie złożył hołd wszystkim Polakom, którzy leżą w Ziemi Wołyńskiej. Po modlitwie wszyscy zebrani rozeszli się po kuluarach wystawy. Oglądano z zaciekawieniem i scenografię, i zdjęcia Zasmyk i literaturę dotyczącą historii Wołynia włącznie z najnowszymi wydawnictwami, także ukraińskimi. Bardziej zainteresowani mogli poczytać także historię zasmyckiego cmentarza przygotowaną na planszach.

Przy kawie, herbacie i ciastkach jeszcze długo toczyły się rozmowy o Wołyniu, polskich Kresach i licznych wyprawach na Wschód, tych przeszłych i tych przyszłych. Zawierano znajomości i wymieniano się uwagami. Kolejny wieczór na bronowicko-wołyńskiej ziemi dobiegał końca…

Jacek Bury

PS. Serdeczne podziękowania za wkład w organizację wystawy składam młodzieży oraz wszystkim koleżankom i kolegom z Fundacji Niepodległości i Środowiskowego Hufca Pracy. Bez Was to nie była by wystawa, ale wystawka. Dzięki.

Zapraszamy do obejrzenia galerii